Voordat je gaat fokken, wil je weten hoe de dieren met elkaar verwant zijn. Maar wat is nu het verschil tussen inteelt coëfficiënt, verwantschap en AVK? Wat is inteelt en de betekenis van inteelt? En wat is de betekenis van verwant en verwantschap?
Wat is AVK?
AVK is een Duitse term. Het staat voor AhnenVerlust-Koeffizient, oftewel het voorouderschapsverlies. Hierbij kijken we hoeveel voorouders dubbel voorkomen in een stamboom van vijf generaties. Is iedere voorouder uniek, dan is de AVK 100%. Maar is er in het verleden lijnenteelt geweest, dan ligt de waarde lager. Als alle vijf generaties compleet zijn, staan er 62 dieren in de stamboom. Stel dat 2 dieren dubbel voorkomen in de stamboom, dan zijn er nog 62-2 = 60 unieke dieren over. De rekensom is 60 gedeeld door 62, maal 100 procent. De AVK is dan dus 96,77%.
Als de AVK kleiner is dan 100% is er altijd sprake van inteelt in de stamboom van een dier, maar je kunt niet zien of dit inteelt van het dier zelf betreft of van één of meer van zijn/haar voorouders. De AVK van een dier is daarom niet direct gerelateerd aan de inteeltcoëfficiënt van het dier.
Wat is verwantschap?
Verwantschap geeft aan in hoeverre twee dieren genetisch op elkaar lijken. Als twee ouderdieren kinderen krijgen, geven ze elk 50% van hun genen door aan het jonge dier. Het dier is dus 50% verwant aan zijn vader en 50% verwant aan zijn moeder. De genen worden generatie op generatie doorgegeven. De verwantschapscoëfficiënt wordt door ZooEasy berekend op basis van de stamboom. Onderstaande percentages gelden als de ouders geen familie van elkaar zijn. Als dit wel het geval is liggen de percentages hoger:
- Eeneiige tweeling: 100%
- Volle broers en zussen: 50%
- Dier en ouder: 50%
- Halfbroers en halfzussen: 25%
- Dier en grootouder: 25%
- Oom of tante en neef of nicht: 25%
- “Dubbele” neef of nicht: 25%
- “Enkele” neef of nicht: 12,5%
- Dier en overgrootouder: 12,5%
- Geen familieband: 0%
Bij een dubbele neef of nicht zijn de vaders volle broers en de moeders volle zussen. Bij een enkele neef of nicht zijn twee van de vier ouders volle broers of zussen.
Wat is inteelt?
Inteelt ontstaat wanneer twee verwante dieren (zie verwantschap) met elkaar zijn gefokt. Met andere woorden, als de vader en de moeder familie van elkaar zijn, dan is de nakomeling in geteeld. Zoogdieren en vogels hebben twee DNA-strengen, dus ieder gen komt per paar. Menselijk DNA bestaat uit ongeveer 40.000 genenparen. Van elk genenpaar komt het ene gen van de vader en de ander van de moeder. De inteelt coëfficiënt is de kans dat beide ouderdieren exact hetzelfde gen doorgeven aan hun nakomeling. De inteelt coëfficiënt berekend dus hoe groot de kans is dat het dier daadwerkelijk twee exact dezelfde genen meekrijgt van beide ouders. Dat is de betekenis van inteelt.
Betekenis inteelt coëfficiënt
- 0 = geen inteelt
- 0,25 = ontstaat bijvoorbeeld wanneer een volle broer en zus met elkaar gefokt zijn
- 1 = volledige inteelt: ieder genenpaar is gelijk
Bron: Dr. P. Bijma, leerstoelgroep Fokkerij en Genetica, Wageningen University & Research